Risk Değerlendirmesi

Risk Değerlendirmesi

Risk analizi, belirli  faaliyetlerin, süreç veya durumlerın potansiyel risklerini tanımlama, analiz etme ve değerlendirme sürecidir. Bu süreç, potansiyel tehlikeleri belirlemek, olası sonuçları değerlendirmek ve riskin derecesini belirlemek için kullanılır.

Risk analizi aşağıdaki adımları içerir.

  1. Tehlikelerin Tanımlanması: İlk adım, analiz edilecek faaliyet, süreç veya durumda mevcut olan potansiyel tehlikeleri tanımlamaktır. Tehlikeler, fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik veya psikososyal faktörler olabilir.

  2. Tehlikelerin Analizi: Tanımlanan tehlikelerin analizi yapılır. Bu aşamada, tehlikelerin nedenleri, meydana gelebilecek olası sonuçlar ve etkileri değerlendirilir. Tehlikelerin ne kadar ciddi olabileceği ve kaçınılmaz olup olmadığı gibi faktörler de göz önünde bulundurulur.

  3. Riskin Değerlendirilmesi: Analiz edilen tehlikelerin risk değerlendirmesi yapılır. Risk, tehlikenin olasılığı (ne sıklıkla meydana gelebileceği) ile sonuçların şiddeti (ne kadar zararlı veya etkili olabileceği) arasındaki etkileşimdir. Bu değerlendirme, riskin derecesini belirlemek ve önceliklendirme yapmak için kullanılır.

  4. Risk Kontrolü: Elde edilen risk değerlendirmesi sonuçlarına dayanarak, riski kabul edilebilir seviyelere getirmek için kontrol önlemleri ve stratejileri geliştirilir. Bu önlemler, riski azaltmak, kontrol altına almak veya ortadan kaldırmak için alınan adımları içerebilir. Önlemler; 

    • Teknik

    • Organizasyonel veya idari değişiklikler

    • Eğitimler

    • Kişisel koruyucu ekipmanların kullanımı gibi farklı yöntemleri kapsayabilir.

  5. Riskin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi: Uygulanan risk kontrol önlemlerinin etkinliği izlenir ve değerlendirilir. Riskin azaltılmasına veya ortadan kaldırılmasına yönelik alınan önlemler değerlendirilir ve gerektiğinde revize edilir. Risk analizi süreci, sürekli olarak tekrarlanarak güncel kalması sağlanır.

 

Risk analizi için birkaç farklı yöntem bulunmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği alanında en sık kullanılan risk analizi yöntemleri arasında şunlar bulunmaktadır:

  1. 5x5 L tipi Matris Yöntemi: Bu yöntemde, tehlike olasılığı ve etkisi bir matris kullanılarak değerlendirilir. Tehlikelerin olasılığı ve etkisi derecelendirilir ve bu dereceler matriste kesişen noktalarda belirlenen risk seviyeleriyle ilişkilendirilir.

  2. Bowtie Analizi- Hata Ağacı: Bowtie analizi, tehlike, olaylar, nedenler, sonuçlar ve kontrol önlemleri arasındaki ilişkileri gösteren bir diyagram kullanır. Tehlikenin gerçekleşmesiyle ilgili olası senaryoları ve bunlara karşı alınan kontrol önlemlerini görsel olarak gösterir.

  3. HAZOP Analizi: HAZOP (Hazard and Operability) analizi, bir süreç, tesis veya sistemdeki tehlikeleri ve operasyonel problemleri belirlemek için kullanılan bir yöntemdir. Sistemin farklı parçaları ve işlemleri ayrıntılı bir şekilde analiz edilerek, potansiyel riskler ve hatalar tanımlanır.

  4. FMEA (Failure Mode and Effects Analysis): FMEA, bir ürün, hizmet veya süreçte olası hata modlarını, bu hataların etkilerini ve bu hataların oluşma olasılıklarını belirlemek için kullanılan bir yöntemdir. Hataların etkileri ve olasılıkları değerlendirilir ve riskli alanlar belirlenir.

  5. Fine-Kinney metodu: risklerin derecelendirilmesinde, derecelendirme sonuçlarına göre hangi işlere öncelik verilmesi ve kaynakların öncelikle nereye aktarılması konularında kullanılan bir tekniktir

  6. HIRA (Hazard Identification and Risk Assessment): HIRA, tehlikeleri tanımlamak ve riskleri değerlendirmek için kullanılan genel bir yöntemdir. Tehlikeler belirlenir, riskler değerlendirilir ve uygun kontrol önlemleri önerilir.

  7. Event Tree Analysis: Bu analiz yöntemi, bir olayın meydana gelme olasılığını ve olayın sonuçlarını analiz etmek için kullanılır. Olay ağacı diyagramları kullanılarak, farklı olay senaryoları ve sonuçları görsel olarak temsil edilir.

Bu yöntemler, risk analizi sürecinde kullanılan en yaygın araçlardır. Fakat, her yöntemin kendine özgü avantajları, dezavantajları ve kullanım alanları bulunmaktadır. Uygun yöntem seçimi, analiz yapılacak sistemin özelliklerine,firmaya-işletmeye, amaçlara ve kullanılabilirlik durumuna bağlı olacaktır.